Հայաստանի բուսական աշխարհը տարատեսակ է և յուրահատուկ։
Բուսական աշխարհը ավելի գեղեցիկ է դարձնում մեր աշխարհը, թթվածին է տալիս մեզ, և մենք նույնիսկ չենք էլ մտածում կամ նկատում, և հաճախ նույնիսկ ոչնչացնում ենք, չնայած որ պետք է պաշտպանել և նպաստել դրա բարգավաճմանը:
Հայաստանի բուսական աշխարհը բույսերի տեսակների քանակով աշխարհում առաջիններից մեկն է: Չնայած Հայաստանի փոքր տարածքին, նրա բուսական աշխարհը հարուստ է և յուրահատուկ:
Հայաստանում աճում է շուրջ 3500 բուսատեսակ 150 ընտանիքից, որից մոտ 108 տեսակ հանդիպում է միայն Հայաստանում: Նաև ժամանակի ընթացքում Հայաստանում հայտնաբերվում են բույսերի նոր տեսակներ, որոնք նոր են համարվում ոչ միայն այս լեռնային երկրում, այլև ամբողջ աշխարհում:
Եկեք մի փոքր ավելին ուսումնասիրենք Հայաստանի բուսական աշխարհի մասին և փորձենք պահպանել և բարելավել այն:
Տեսակների բազմազանություն
Հայաստանի բուսական աշխարհը ներառում է 4 տաքսոնոմիկական խումբ՝ ջրիմուռներ, սնկեր, քարաքոսեր և անոթային բույսեր:
Հայաստանում ջրիմուռները համեմատաբար թույլ են ուսումնասիրված: Նրանց կենսաբազմազանությունը ներկայացված է 143 տեսակներով, որոնք հիմնականում պատկանում են կանաչ, դիատոմային, դեղին-կանաչ և կապույտ-կանաչ ջրիմուռներին:
Հայաստանի սնկերը ներկայացված են 4200 տեսակներով, որոնցից 2 տեսակ Հայաստանի էնդեմիկ են:
Մանրադիտակային սնկերը ներառում են պերոնոսպորային 125 տեսակ, որոնց մեծ մասը ծայրահեղ վտանգավոր մակաբույծներ և հարուցիչներ են:
Այսօր Հայաստանում հայտնի է քարաքոսերի 290 տեսակ, և առավել մանրամասն ուսումնասիրվել է Սևանա լճի ավազանը, որտեղ հայտնաբերվել է 190 քարաքոսի տեսակ:
Անոթային բույսերը ներառում են բարձր բույսերի խմբեր, որոնցում կա մոտ 3500 տեսակ (Կովկասի բուսական աշխարհի գրեթե 50% -ը):
Բուսական աշխարհի մասին գիտելիքները կօգնեն ավելի զգույշ վերաբերվել դրան և պահպանել բազմաթիվ տեսակի բույսեր:
Դենդրոֆլորա
Հայաստանի անտառներում աճում են ավելի քան 250 տեսակ փայտային և թփավոր բույսեր: Անտառ ձևավորող հիմնական տեսակները լայնատերև ծառերն են, որոնք զբաղեցնում են անտառային տարածքի 81,3%-ը: Սրանք այնպիսի ծառեր են, ինչպիսիք են կաղնին, հաճարենին և բոխին, իսկ անտառի տարածքի մոտ 8%-ը սոճին է:
Բացի այդ, վերը նշվածից բացի, Հայաստանի անտառներում աճում են այլ տիպի ծառեր՝ լաց լինող ուռի, Եփրատի բարդի, հատապտուղ, տարբեր տեսակի լորենի և շատ այլ տեսակի բույսեր:
Հայաստանի անտառներում հաճախ հանդիպում են վայրի պտղատու ծառեր, ինչպիսիք են խնձորը, քաղցր բալը և շատ այլ բույսեր:
Բուսական աշխարհը պետք է ուսումնասիրվի և պաշտպանվի, քանի որ թթվածնից բացի այն նաև զարմանալի գեղեցկություն է հաղորդում:
Հայաստանի գեղեցիկ բնական գեղեցկությունը հիմնականում պայմանավորված է Հայաստանի բուսական աշխարհով:
Բուսական աշխարհի տեսակներ
Հայաստանը էնդեմիկայով հարուստ երկիր է, որը բացատրվում է աշխարհագրական առանձնահատկություններով, կլիմայի բազմազանությամբ, հողերով, բարձրության բարձր տարբերություններով և քաղցրահամ ջրերի ռեսուրսների առկայությամբ: Հայաստանում էնդեմիկ բուսական աշխարհի քանակը 120 տեսակ է։ Էնդեմիկ տեսակներով ամենահարուստը հանրապետության հարավային և կենտրոնական չոր շրջաններն են։
Հայաստանում դեղաբույսերը կազմում են բույսերի տեսակների մոտ տասը տոկոսը:
Այս տեսակի բույսերը հիմնականում օգտագործվում են ժողովրդական բժշկության մեջ, և այսպիսի բուսական աշխարհի որոշ տեսակներ սկսում են անհետանալ:
Հայաստանի բուսական աշխարհում կան ոչ միայն դեղաբույսեր, որոնք օգնում են իրենց բուժիչ հատկություններով, այլև թունավոր բույսեր, որոնց օգտագործումը կարող է հանգեցնել տխուր հետևանքների: Բուսական աշխարհը բավականաչափ լավ ուսումնասիրած մարդիկ առանձնացնում են թունավոր բույսերը, բայց բույսերի սիրողական հավաքագրմամբ զբաղվող մարդիկ կարող են շփոթել դրանք, քանի որ նրանցից ոմանք ուտելու են թվում, ինչը թունավորում է առաջացնում:
Հայաստանի բուսական աշխարհը հարուստ է ուտելու բույսերով: Հինավուրց ժամանակներից հայերը ուսումնասիրել են բուսական աշխարհը և օգտագործել ինչպես բուժիչ, այնպես էլ ուտելու բույսեր: Նրանք սերնդեսերունդ փոխանցեցին Հայաստանի բուսական աշխարհի մասին իրենց ողջ գիտելիքները և պահպանեցին այն:
Հայաստանում կա ուտելու սնկերի 290 տեսակ, ինչպես նաև ուտելու խոտաբույսերի շուրջ 300 տեսակ, որոնք օգտագործվում են ինչպես թարմ, այնպես էլ վերամշակված վիճակում:
Կարմիր գիրք
Հայաստանում շատ բույսերի տեսակներ կարող են անհետանալ: Դա տեղի է ունենում բնական գործընթացների և մարդկային գործունեության արդյունքում: Մինչ օրս հանրապետությունում անհետացել է բույսերի շուրջ 35 տեսակ, որոնք ունեն տնտեսական մեծ նշանակություն: Բացի այդ, 2011 թ. տեղեկատվության համաձայն, Կարմիր գրքում ընդգրկված են 452 տեսակ, որոնք կազմում են Հայաստանի ընդհանուր բուսական աշխարհի մոտավորապես 14%-ը:
Մենք բոլորս պետք է ուսումնասիրենք մեր շրջակա միջավայրը, բուսական աշխարհը, որպեսզի չնպաստենք արդեն վտանգված բույսերի տեսակների ոչնչացմանը, քանի որ դա տեղի է ունենում, հաճախ, մարդկային գործունեության պատճառով: